ΜΑΘΗΜΑ 1: ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΗΣ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΑΓΡΟΤΙΚΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΓΡΟΤΙΚΟΥ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ
Σκοπός: Οι μαθητές/μαθήτριες να αντιληφθούν την ανάγκη διασφάλισης του αγροτικού εισοδήματος ως βασικό παράγοντα για τη βιώσιμη ανάπτυξη του επαγγέλματος.
Στόχοι: Οι μαθητές/μαθήτριες να:
- αντιληφθούν ότι η αγροτική παραγωγή και κατά επέκταση το εισόδημα των αγροτών/αγροτισσών επηρεάζεται από πολλούς αστάθμητους παράγοντες,
- γνωρίσουν το παράδοξο φαινόμενο του πεινασμένου αγρότη/της πεινασμένης αγρότισσας το οποίο αφορά ένα μεγάλο ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού που απασχολείται στον αγροτικό τομέα και να αξιολογήσουν τα αίτια που το προκαλούν,
- αναγνωρίσουν την ΚΑΠ ως μια σημαντική πολιτική προσπάθεια προστασίας και στήριξης του αγροτικού τομέα στην Ευρωπαϊκή Ένωση,
- αναφέρουν τους τρόπους με τους οποίους η ΚΑΠ προσπαθεί να διασφαλίσει και να στηρίξει το αγροτικό εισόδημα,
- αναπτύξουν θετική στάση απέναντι στο αγροτικό επάγγελμα.
Υλικά και Μέσα:
Φύλλα εργασίας, Βιντεοπροβολέας, Κάρτες – προφίλ αγροτών/αγροτισσών και δηλώσεις
Ηλικιακή ομάδα: Ε΄, Στ΄ Δημοτικού και Α΄, Β΄, Γ΄ Γυμνασίου
ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ/ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ:
Το μάθημα που περιγράφεται πιο κάτω (Εξασφάλιση της βιωσιμότητας του αγροτικού επαγγέλματος μέσω της διασφάλισης και προστασίας του αγροτικού εισοδήματος) εντάσσεται στη θεματική ενότητα «Πείνα» του εκπαιδευτικού υλικού για την Κοινή Αγροτική Πολιτική και βασίζεται κυρίως στον άξονα της ΚΑΠ που αφορά το Δίκαιο Εισόδημα. Βασικός στόχος του συγκεκριμένου άξονα είναι η εξασφάλιση ενός δίκαιου εισοδήματος για τους/τις αγρότες/αγρότισσες προσφέροντας τους παράλληλα ένα δίκτυ ασφαλείας αναφορικά με τα εισοδήματά ους.
Ο αγροτικός τομέας, πάντοτε ήταν μια σημαντική πηγή εισοδήματος και η μεγαλύτερη επιχείρηση στον κόσμο. Το ένα τρίτο του οικονομικά ενεργού πληθυσμού στη γη αποκτά τα προς το ζην από τον αγροτικό τομέα. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχουν περίπου 12 εκατομμύρια γεωργοί πλήρους απασχόλησης το οποίο μεταφράζεται σε περίπου 15 εκατ. επιχειρήσεις και 46 εκατ. θέσεις εργασίας που είναι είτε άμεσα είτε έμμεσα συνδεδεμένες με τον γεωργικό τομέα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνωρίζοντας τον σημαντικό ρόλο του αγροτικού τομέα στη διασφάλιση της επισιτιστικής επάρκειας των 500 εκατομμυρίων κατοίκων της, τη συνεισφορά του στη διατήρηση μιας ζωντανής υπαίθρου, τον ρόλο του στην προστασία του περιβάλλοντος αλλά και τις ιδιαιτερότητες που παρουσιάζει ο τομέας αυτός όπως π.χ. η μεγάλη εξάρτηση του από τις καιρικές συνθήκες οδήγησαν στη στήριξη και ενίσχυση του από την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής η οποία αποτελεί μια από τις κυριότερες πολιτικές που ακολουθεί η Ε.Ε και καλύπτει μεγάλο μέρος του προϋπολογισμού της κάθε χρόνο. Αξίζει να αναφερθεί ότι για το 2020 περίπου το 35% του προϋπολογισμού της ήταν αφιερωμένο στην ΚΑΠ ενώ υπήρξαν χρονιές όπως π.χ. το 1985 που το ποσοστό έφτασε το 74%.
Η ΚΑΠ στην προσπάθεια της να στηρίξει τους/τις αγρότες/αγρότισσες και να διασφαλίσει ένα δίκαιο εισόδημα για αυτούς αναλαμβάνει δράση με τα παρακάτω μέτρα:
- εισοδηματική στήριξημέσω άμεσων ενισχύσεων, που εξασφαλίζει τη σταθερότητα του εισοδήματος και αμείβει τους/τις αγρότες/αγρότισσες για τις φιλικές προς το περιβάλλον γεωργικές πρακτικές και την παροχή δημόσιων αγαθών που υπό κανονικές συνθήκες δεν πληρώνουν οι αγορές, όπως η φροντίδα της υπαίθρου.
- μέτρα για την αγορά, με σκοπό την αντιμετώπιση δυσχερειών της αγοράς, όπως, η απότομη πτώση της ζήτησης λόγω κινδύνου για την υγεία, ή η πτώση των τιμών λόγω προσωρινής πλεονασματικής προσφοράς στην αγορά.
- μέτρα αγροτικής ανάπτυξηςμε εθνικά και περιφερειακά προγράμματα για την αντιμετώπιση των ειδικών αναγκών και προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι αγροτικές περιοχές.
Σύμφωνα με έρευνες της Ε.Ε η Κοινή Αγροτική Πολιτική δεν φαίνεται να οδηγεί σε κοινό επίπεδο εισοδήματος για το μέσο αγρόκτημα στα διαφορετικά κράτη μέλη της. Το Βέλγιο, η Δανία, η Γερμανία, η Γαλλία, το Λουξεμβούργο, οι Κάτω Χώρες (Ολλανδία) και μέχρι πρόσφατα το Ηνωμένο Βασίλειο ξεχωρίζουν με τον δείκτη αγροτικού εισοδήματος να είναι αρκετά ψηλός σε σχέση με άλλες χώρες εντός της Ε.Ε. Αναφορικά με τους μισθούς των αγροτών/αγροτισσών και πάλι φαίνεται να υπάρχουν μεγάλες διαφοροποιήσεις μεταξύ των κρατών μελών π.χ. στις Κάτω Χώρες (Ολλανδία) ο μέσος μισθός είναι πάνω από 15 ευρώ την ώρα ενώ σε χώρες όπως η Ελλάδα ο μέσος μισθός είναι 3 ευρώ ή λιγότερο. Παρόλο που με βάση τα στοιχεία ο αγροτικός τομέας δεν είναι ένας τομέας ιδιαίτερα χαμηλού εισοδήματος εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης ταυτόχρονα είναι κοινά αποδεκτό ότι το μέσο αγροτικό εισόδημα παραμένει σημαντικά χαμηλότερο συγκριτικά με τα μέσα εισοδήματα στους άλλους τομείς της οικονομίας της.
Η Ε.Ε αναγνωρίζοντας ότι ο αγροτικός τομέας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο όσον αφορά τόσο στην οικονομική ανάπτυξη όσο και στην κοινωνική βιωσιμότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης προσπαθεί μέσω της ΚΑΠ και των διαφόρων δράσεων και μέτρων που αυτή υιοθετεί να προστατέψει και ταυτόχρονα να βοηθήσει τον τομέα αυτό που τα τελευταία χρόνια όλο και συρρικνώνεται.
Πηγές οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν και μπορούν να αξιοποιηθούν περαιτέρω
Σύγκριση των αγροτικών εισοδημάτων μεταξύ των χωρών εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2021 από https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2015/540374/IPOL_STU(2015)540374_EN.pdf
Η κοινή γεωργική πολιτική (ΚΓΠ) και η γεωργία στην Ευρώπη – συχνές ερωτήσεις. Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2021 από https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/el/MEMO_13_631
Γιατί χρειαζόμαστε μια κοινή γεωργική Πολιτική. Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2021 από http://publications.europa.eu/resource/cellar/f08f5f20-ef62-11e6-8a35-01aa75ed71a1.0020.04/DOC_2
Ποσοστό δαπανών αφιερωμένο στην ΚΑΠ ως προς το σύνολο των δαπανών της Ε.Ε. Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2021 από https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/food-farming-fisheries/farming/documents/cap-expenditure-graph1_en.pdf
Η κοινή αγροτική πολιτική με μια ματιά. Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2021 από https://ec.europa.eu/info/food-farming-fisheries/key-policies/common-agricultural-policy/cap-glance_el
ΠΟΡΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ:
Βήμα 1
Οι μαθητές/μαθήτριες χωρίζονται σε ομάδες. Ανάλογα με τον αριθμό των μαθητών/μαθητριών, χωρίζονται σε τόσες ομάδες έτσι ώστε να αντιστοιχεί μια κάρτα- προφίλ σε κάθε μαθητή/μαθήτρια. Στη συνέχεια μελετούν τις κάρτες και ακολούθως στέκονται σε μια ευθεία γραμμή ο ένας δίπλα στον άλλο. Ο/Η εκπαιδευτικός εξηγεί στους/στις μαθητές/μαθήτριες ότι θα διαβάσει κάποιες προτάσεις-δηλώσεις και κάθε φορά που η πρόταση ισχύει για αυτούς με βάση το προφίλ που τους δόθηκε, θα πρέπει να κάνουν τα αντίστοιχα βήματα μπροστά ή πίσω ανάλογα με την οδηγία. Στόχος τους να φτάσουν όσο πιο κοντά γίνεται σε ένα ικανοποιητικό και δίκαιο εισόδημα που διασφαλίζει την αξιοπρεπή διαβίωση τους και κατά επέκταση τη βιωσιμότητα του αγροτικού επαγγέλματος. Τέλος γίνονται ερωτήσεις επεξεργασίας της δραστηριότητας όπως:
- Τι εννοούμε όταν λέμε ότι οι αγρότες/αγρότισσες χρειάζεται να έχουν ένα σταθερό, ικανοποιητικό εισόδημα που να τους διασφαλίζει μια αξιοπρεπή διαβίωση;
- Είχατε διαφοροποιήσεις μεταξύ σας ως προς το εισόδημά σας;
- Γιατί πιστεύετε υπάρχει τόσο μεγάλη διαφοροποίηση;
- Με ποιους τρόπους πιστεύετε θα μπορούσατε να βελτιώσετε τη θέση σας και να είστε πιο κοντά σε ένα πιο ικανοποιητικό εισόδημα που να σας εξασφαλίζει μια αξιοπρεπή διαβίωση;
Σημείωση: Οι κάρτες- προφίλ και οι δηλώσεις επισυνάπτονται στο τέλος μαζί με τα φύλλα εργασίας.
Βήμα 2 – Φύλλο εργασίας 1
Οι μαθητές/μαθήτριες καλούνται να παρακολουθήσουν το βίντεο «Το παράδοξο της πείνας στον κόσμο»( διάρκειας 08:16),https://youtu.be/c7Bq6jw8ei4, σχετικά με την επισιτιστική ανεπάρκεια που έχουν να αντιμετωπίσουν κυρίως οι αγρότες/αγρότισσες στις αναπτυσσόμενες χώρες και να απαντήσουν τις ερωτήσεις που ακολουθούν (δραστηριότητα 1). Μέσα από τις απαντήσεις αναμένεται να διαφανεί ο σημαντικός ρόλος που διαδραματίζουν οι σωστές αγροτικές πολιτικές και κατά επέκταση η σημασία της ΚΑΠ στην βιώσιμη ανάπτυξη του αγροτικού τομέα στην Ε.Ε. Στη συνέχεια οι μαθητές/μαθήτριες μέσα από ένα σενάριο καλούνται να συμπληρώσουν τον πίνακα εισροών- εκροών μιας επιχείρησης και στη συνέχεια να απαντήσουν τις σχετικές ερωτήσεις (δραστηριότητα 2). Μέσα από τις απαντήσεις αναμένεται να αναδειχθεί η ανάγκη πρόσβασης των αγροτών/αγροτισσών σε χρηματοπιστωτικές διευκολύνσεις, η αβεβαιότητα που χαρακτηρίζει το επάγγελμα του/της αγρότη/αγρότισσας λόγω των πολλών αστάθμητων παραγόντων που το επηρεάζουν.
Σημείωση: Τα λόγια στο βίντεο είναι καταγεγραμμένα και επισυνάπτονται στο τέλος μαζί με τα φύλλα εργασίας σε περίπτωση που δεν ανοίγει ο σύνδεσμος.
Βήμα 3- Φύλλο εργασίας 2
Ζητείται από τους/τις μαθητές/μαθήτριες να μελετήσουν την πηγή που τους δίνεται και να καταγράψουν τους λόγους για τους οποίους η Ε.Ε ακολουθεί μια πολιτική στήριξης του αγροτικού εισοδήματος (δραστηριότητα 1). Στη συνέχεια καλούνται να εντοπίσουν και να καταγράψουν πώς η ΚΑΠ βοηθά στη βελτίωση ορισμένων σημαντικών παραγόντων που επηρεάζουν το εισόδημα των αγροτών/αγροτισσών (δραστηριότητα 2).
Βήμα 4 – Φύλλο εργασίας 3
Οι μαθητές/μαθήτριες, μέσα από ένα σενάριο, επιχειρηματολογούν σχετικά με τις δυνατότητες που μπορεί να προσφέρει η ΚΑΠ στους/στις αγρότες/αγρότισσες με στόχο την εξασφάλιση ενός δίκαιου εισοδήματος.
ΦΥΛΛ ΕΡΓΑΣΙΑΣ:
